Una realidad incuestionable, pese a lo que pueden suponer las diferencias de sentimientos cuando se producen enfrentamientos entre equipos de clubes o nacionales, es que el deporte habla un idioma común que une en lugar de dividir. Estas son declaracións que ten feito Juan Antonio Samaranch sendo presidente do Comité Olímpico Internacional. Completaba estas palabras coas seguintes: El deporte, por tanto, ha configurado un idioma cuyo lenguaje se proyecta desde ángulos diversos, ya sea hablado, escrito, simbólico o semiológico.
Lidas estas declaracións, o noso obxectivo é discernir cales son eses puntos de contacto que pode haber entre a linguaxe deportiva e a linguaxe simbólica, a infografía deportiva. Por suposto, tamén iremos dando conta das posibles diferentas.
Similitudes
XÉNEROS: No ámbito da escrita, se hai un xénero xornalístico que identificamos co deporte, ese sería a crónica. E, se tomamos o seu sentido primixenio, veriamos que se algo caracteriza a crónica é precisamente o matiz cronolóxico, o comezar nun punto e ir relatando o que sucede ata chegar a un final. Chegadas a este punto, establecemos unha clara conexión con esas inforgrafías que tanto abundaban, polo menos no Marca: a das xogadas. Nesas infografías precisamente se fai iso mesmo: explícase o transcurso da mesma cronoloxicamente, paso a paso, dende que comeza ata que remata.
LINGUAXE ARGÓTICA: como xa comentabamos no relato das características da infografía deportiva, tamén a linguaxe argótica está presente nos textos que a conforman. Así pois, temos exemplos de El País como “Hamilton hace un trompo y arma el taco”.
BELICISMO: os termos bélicos son, segundo sinalan numerosos autores, fonte base do vocabulario deportivo. Quixemos saber se, no caso das imaxes da infografía, dalgún xeito se dispoñían os elementos ilustrativos dando sensación de enfrontamento. Tal vez sexa establecer conexións innecesarios, mais pensamos que nalgunhas representacións nas que se sitúa ao xogadores como membros de bandos rivais, nun enfrontamento directo e de cara, aínda que sexa por un balón, pois aí mesmo nós establecemos tamén esa presenza do bélico na infografía. Por suposto, sobra dicir que no referente ao texto, si hai alusións aos enfrontamentos: “El balón es difícil de controlar, pero el Kun baja el balón con su pie derecho y lo deja muerto a su lado”, dise nunha das infografías de Marca.
ESQUEMATIZACIÓN: Nas emisións de radio, televisión e xa mesmo nos xornais comezouse xa a falar con estruturas deste tipo: “Decir que o Barça é lider…”. Algúns autores sinalan que no é senon consecuencia da necesidade de esquematización. Antonio Alcoba, por exemplo, en Cómo hacer periodismo deportivo, di: “Escribir sobre deporte resulta un ejercicio tan normal como hacerlo de cualquier otro asunto. Pese a todo, no debe olvidarse que el lector deportivo no buscar florituras sino explicación de lo acontecido: hay que ir “al grano”. La sencillez en el relato, introduciendo en él la terminología apropiada, junto con apuntes técnicos y anecdóticos, suponen el mejor regalo para el cliente y receptor del mensaje deportivo”. ¿Pasa tamén o mesmo na infografía? Nós pensamos que si, de tal xeito que na infografía vaise explicando paso a paso certas xogadas, coma se fose un esquema:
1. Así se produjo el gol del empate del Zenit
2. La defensa cede metros
3. Descolocación y desórdenes
E é que a claridade e a lexibilidade son dúas cualidades que todo texto deportivo debe ter (ao que nós engadiríamos que tamén toda infografía deportiva debe ter): parece impensable a produción dun texto escuro, denso ou ambiguo. Nada debe dificultar unha fácil lectura e facilitan esa boa lexibilidade os acertos na tipografía, titulares, orde de confección e, en definitiva, todo aquilo que faga a lectura máis agradable.
TITULARES: crónicas, reportaxes e, en xeral, todo tipo de información deportiva préstase a unha forma de titular máis “deixada”, por dicilo dalgún xeito. Titulares evocativos e cargados de sentimentos no canto de titulares meramente informativos. Tamén na infografía os titulares son deste mesmo xeito. Así, dous exemplos son “Agüero fabricó una obra maestra” o “El argentino los volvió locos”.
Diferenzas
REFLEXIÓN: Comentario e crítica (e máis se nos centramos nas retransmisións radiofónicas e televisivas), xeralmente a pé de xogo, son feitos a penas sen tempo para a reflexión. A infografía, non obstante, precisamente estaría para todo o contrario, para explicar con detalle e paso a paso as xogadas que, con premura, se suceden no campo de xogo.
AUTORÍA: Moitos de nós saberiamos dicir algún nome dos comentaristas radiofónicos, televisivos e mesmo de prensa que centran o seu traballo no deporte. Tamén na infografía son case sempre os mesmos os que a firman, mais a situación pensamos que sería ben distinta: ¿cantos de nós sabemos o nome dalgún infografista deportivo?
RECOÑECEMENTO/PRESTIXIO: Moi vencellado co anterior está o que afirma Antonio Alcoba: “Con demasiada frecuencia se olvida la parte gráfica del periodismo deportivo, cuando esta es de gran importancia en el desarrollo de la información sobre dicha materia. Fotógrafos y cámaras de cine y TV son los periodistas más objetivos en el tratamiento de la actividad deportiva. Su labor es, en ocasiones, la única que puede demostrar la veracidad de un texto o una información hablada o, por el contrario su más severo juez. Una imagen deportiva puede, asimismo, valer por toda una extensa crónica”. A pesar disto que afirma este teórico (e que, como vimos, si resulta ser certo: unha infografía de certa xogada déixaa moito máis clara ante os lectores que o seu relato escrito), o certo é que texto sobre deporte e infografía deportiva están aínda moi en desequilibrio: nesa balanza, sae gañando o texto. ¿Por que? En palabras deste mesmo autor: “Al periodismo le cuesta reconocer a la faceta gráfcia la parte decisiva de su propia trascendencia, por una equivocada cuestión de orgullo. Se ha considerado, y todavía hay quien lo considera, al texto o la palabra como las únicas formas de expresión periodísticas para transmitir un mensaje a clientes y receptores”.
No hay comentarios:
Publicar un comentario